Адам тамеки тарткан учурда анын өпкөсүнө 6000ден ашык химиялык кошулмалар кирет. Тамеки күйгөндө никотинден зыяндуулугу жогору болгон ондогон башка зыяндуу заттар бөлүнүп чыгат. Ошентсе да, көпчүлүк никотинди ден соолукка зыян келтирүүчү башкы коркунуч катары эсептөөнү улантууда. Бул жаңылыш ойлор адамга кандай таасир тийгизет жана түтүнсүз альтернативаларга өтүүнүн мааниси эмнеде? Биз бул маселелерди Борбордук Азиядагы «Филип Моррис Интернэшнлдин» башкы менеджери Синан Тав менен талкууладык.
— Синан мырза, «Филип Моррис Интернешнл» компаниясы канча убакыттан бери түтүнсүз продуктулар менен алектенет?
— Акыркы беш жыл аралыгында биздин компания түтүнсүз келечек философиясын өнүктүрүү боюнча иштеп келет. Өзгөрүүлөрдүн максаты — тамекини керектөө процессиндеги зыяндуулукту азайтууга багытталган. Бул жалпысынан корпоративдик бизнес моделди кайра карап чыгууга алып келди. «Филип Моррис Интернешнл» жашы жеткен чылым чегүүчүлөргө тамекини минималдуу тобокелдик менен колдонууга мүмкүн болгон технологиялык инновацияларды түзүүгө багытталган. Бирок никотин камтыган продуктыларды иштеп чыгууну биз жаңы философияны киргизүүдөн мурда эле баштаганбыз. Бул багытта изилдөө иштерин компания мындан 20 жылдан ашык убакта баштаган. Ал эми 2014-жылы биз биринчи IQOS түзмөгүн сунуштадык.
— Түтүнсүз түзмөк кантип иштейт? Анын кадимки салттуу тамекиден принципиалдуу айырмасы эмнеде?
— Түтүнсүз түзмөк тамекини күйгүзбөйт, аны ысытат. Бул тамеки керектөө процессин алмаштырат. Улуу Британиянын Саламаттыкты сактоо жана медициналык кызматтар улуттук институтунун (NICE) изилдөөлөрү өпкө рагынан өлүмдөрдүн 90 пайызы тамеки түтүнүнүн кесепети экенин жана ошондой эле тамеки түтүнү башка оорулардын пайда болуу коркунучун жогорулатарын тастыктайт. Салттуу түрдө тамеки тартуу процессинде күйгүзүлгөн тамекинин учунда температура 800 градуска жетет, бул тамекинин күйүүсүнө алып келет, тамеки күйүү учурунда 6000ден ашуун химиялык кошулмалар бөлүнүп чыгат. Салыштырып көрсөк, IQOSто колдонулган HeatControlTM тамеки ысытуу технологиясы, температуранын 350 градустан ашуусуна жол бербейт. Мындай температурада бөлүнүп чыгарылуучу зыяндуу заттар 95 пайызга аз камтылат. Албетте, биздин продукттун курамында никотин бар болгондугуна байланыштуу, биз аны толук кандуу зыянсыз деп айта албайбыз, анткени никотин көз карандылыкка алып келет. Бирок кадимки салттуу тамеки чегүүдө негизги зыян жогорку температурада тамекинин күйүүсүнөн келип чыккан заттардан пайда болорун түшүнүү зарыл. Никотин камтыган продуктуларды колдонуу процессинде түтүн эмес, буу пайда болот. Бөлүнүп чыккан буунун курамында уулуу заттар аз болгондуктан адамдар үчүн зыяндуулугу азыраак.
* Бул (3R4F) стандарт тамекинин түтүнүнө салыштырмалуу зыяндуу заттардын кеңири ассортиментинин орточо азайышы . Бул сөзсүз түрдө 95 пайыз коркунучту азайтууну билдирбейт.
— IQOS түтүнсүз түзмөк сыяктуу инновациялык технологияларды жаратуу олуттуу инвестицияларды талап кылган чыгаар, финансылык гана эмес…
— Ооба, компания 2008-жылдан тарта иштеп чыгууларга жана изилдөөлөргө 8 миллиард АКШ долларынан ашык каражат инвестициялаган. Ал эми биздин HeatControlTM патенттелген технологиясын иштеп чыгууда 400дөн ашык алдыңкы окумуштуулардан, инженерлерден жана эксперттерден турган илимий топтор катышкан. HeatControlTM — акылдуу технологиясы алтын, платина жана күмүш кошулуп, керамикадан жасалган ысытуучу элементтин температурасын көзөмөлдөйт. Бул учурда баалуу металлдар кооздук үчүн эмес, техникалык зарылчылыктан улам колдонулат. Алтын жана платина чогуу тамекинин ысытылышын көзөмөлдөгөн жана анын температурасын 350 градустан ашуусуна жол бербеген терможупту түзүшөт.
— Компания биринчи жолу түтүнсүз түзмөктөрүн качан жана кайсыл жерде сунуштаган?
— 2014-жылы IQOS’ту дүйнөдөгү тамеки чеккендердин саны эң көп өлкөлөрдүн биринде — Японияда чыгардык. Бул аймакта сегиз жылдын ичинде тамеки чегүүчүлөрдүн саны бир топ кыскарды, анткени никотин камтыган инновациялык продуктуларды киргизүү менен бирге аларды колдоого багытталган мамлекеттин тиешелүү жөнгө салуу чаралары, тактап айтканда никотин камтыган продуктуларды салттуу кадимки тамекиден түп-тамырынан бери айрымалап жөнгө салуу чаралары аркылуу тамеки чегүүчүлөрдүн санын кыскартууга ылайыктуу шарттар түзүлгөн. Япониянын тажрыйбасы зыяндуулукту азайтуу концепциясын эффективдүү колдонууну жана тамеки ысытуу системасына өтүү аркылуу акырындык менен салттуу тамеки керектөөчүлөрдүн жана тамеки чегүүчүлөрдүн санын азайтуу жолдорун ачык көрсөтүп турат.
— Жакында IQOS расмий түрдө кыргыз рыногуна чыкты. Сиздин көз карашыңызда бул түтүнсүз келечекке карай дагы бир кадамбы?
— Биздин негизги максат – тамекини колдонууну улантууну чечкен жашы жеткен чылым чегүүчүлөргө зыяндуулугу азыраак түтүнсүз альтернативага өтүү мүмкүнчүлүгүн тартуулоо. Бишкек шаарында расмий дүкөндөрдүн ачылышы менен, ошондой эле Ысык-Көл, Ош, Чолпон-Ата жана Жалал-Абадда дагы өнөктөш соода түйүндөрүнүн пайда болушу менен жашы жеткен тамеки чегүүчүлөргө тандоо сунуштоо биз үчүн жеңил болуп калды. Биз үчүн төмөндөгү кардарларды тейлөө кызматтарын камсыздоо дагы маанилүү болду: кепилдик кызматы, компаниянын жаңылыктары тууралуу өз убагында маалымат жана call-борбордун консультациялары. 6 айга жетпеген убакытта мындай кеңейтүүлөргө биздин өнөктөшүбүз «Forester» ЖАКсыз жетише алмак эмеспиз.
Баса, IQOS’ту өлкөдө расмий түрдө пайда болгонго чейин сатып алган колдонуучулар үчүн TRADE-IN программасы иштейт. Биздин компанияда катталбаган түзмөктүн ээлери, ал тургай иштебеген түзмөктөрдү дагы өткөрүп берип, жаңы моделдеги түзмөктөрдү ыңгайлуу шарттарда сатып алса болот.
Түтүнсүз аппаратты биринчи жолу сатып алууну каалаган жашы жеткен адамдар үчүн, биздин маалымат базасына катталгандан кийин өзгөчө шарттарды сунуштайбыз.
— Кыргызстанда кандай моделдер сунушталган?
— Биз премиум продуктуну жана түзмөктү ыңгайлуу баада тартууладык. IQOSту мындан мурда колдонгондор дагы биздин жаңы продуктубузду баалашат. IQOS 3 DUO төрт түстө сунушталат: алтын, көк, боз жана ак. Үчүнчү муундагы түзмөк эргономикалык дизайнга ээ, кошумча заряддоосуз катары менен эки жолу колдонуу мүмкүнчүлүгү бар. Ошондой эле жаны үлгүдөгү түзмөк ар кандай сынууларга каршы ProtectPlus
Экинчи түзмөк- lil, бул үч ысытылчу тамеки таякчасын катары менен колдонууга мүмкүнчүлук берет. Түзмөк ыңгайлуу, колдонууда интуитивдүү жана баасы да жеткиликтүү.
— «Филип Моррис Интернешнлдин» Кыргызстанда мындан ары пландары кандай?
— Биз үчүн республикада ишти баштоо стратегиялык маанилүү маселе болчу. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматы боюнча, Кыргызстанда 425 миңден ашуун тамеки чегүүчүлөр бар. Салттуу тамеки керектөөчүлөрдүн көпчүлүгүн никотин камтыган инновациялык продуктуларга дароо которуу кыйын болорун түшүнүп турабыз. Бирок кадам сайын баарын өзгөртсө болот. Ошондуктан биз Кыргызстандын борбору жана тренд таратуучу болгон Бишкек шаарынан баштадык. Мен жогоруда айткандай, Бишкектин аркасынан региондор: Ош, Жалал-Абад, Чолпон-Ата, Балыкчы дагы кошо тартыла башташты. Биз бул шаарлардагы өнөктөштөрдүн тизмесин кеңейтүүнү пландап жатабыз. Кыш мезгилинде Ысык-Көлдүн жээгиндеги мобилдүү түйүндү тоолуу Каракол курортуна көчүрүүнү пландап жатабыз.
Кардарларды тейлөө сапатын жакшыртуу багытында дагы алгылыктуу иштер жасалып жатат. Сентябрь айында биз жаңы программаны ишке киргиздик, ал биздин жашы жеткен колдонуучуларбызга тамеки чеккен тааныштарына атайын баада түзмөктөрдү сатып алууну сунуштоого мүмкүнчүлүк берет. Мындан тышкары, бизде көптөгөн пландар бар, мисалы, 2022-жылы салттуу тамеки чегүүнүн альтернативалары жөнүндө көбүрөөк билүүгө мүмкүндүк бере турган жаңы программаларды ишке киргизүүнү пландап жатабыз. Мындай кичинекей кадамдар Кыргызстанды тамеки түтүнсүз келечекке жакындатат деп ишенем жана биз бул кадамдарды алдыга жылдырууга катышканыбызга кубанычтабыз
Бул маалымат «Филип Моррис Интернэшнлдын» каржылык колдоосу менен даярдалды.