Инсульт (апоплексия, мээге доо кетүү) — мээдеги кан айлануунун катуу бузулушу; анда мээ ткандары жана анын функциясы жабыркайт. Инсульт мээге кан куюлуп кетүүдөн же мээдеги кан тамырлардын бүтөлүп калышынан (тромбоз) болот. Инсульт мээге кан куюлтуучу геморрагиялык жана мээни кан менен камсыз кылуучу күрөө тамырдын тромб менен бүтөлүп калышынан пайда болгон ишемиялык болуп бөлүнөт.
Инсульттун кесепеттерине төмөнкүлөр кирет:
- • шал оорусу (толук кыймылсыз абал);
- • жабыркаган жерге карама-каршы тараптагы буту-колдун парези (кыймылдын жарым-жартылай бузулушу);
- • сүйлөɵнүн жана жазуунун олуттуу бузулушу;
- • эс тутумдун жабыркашы;
- • сезгичтиктин бузулушу;
Инсультту болжолдоо мээнин жабыркаган аймагынын көлөмүнөн гана эмес, ошондой эле биринчи жардамдын сапатына, оорулууну ооруканага жеткирүү ылдамдыгына, андан ары калыбына келтирүү иш — чаралардын тууралыгына жана көлөмүнө жараша болот. Ишемиялык инсульт алганда жүрөктүн кан агымын калыбына келтирүү үчүн убакыт — 6 саат. Тромболизис үчүн — венага тромб эритүүчү препараттарды киргизүүчү метод — 3 саат.
Инсульттун алгачкы белгилери кандай? Адатта инсульт эртең менен эрте же түн ичинде кармайт. Анын алгачкы белгилери төмөнкүлөр:
- • бир капталдын бут, кол, бет булчуңдары капысынан нес болуп же алсыз боло баштайт;
- • күтүүсүздөн артикуляциянын начарлашы же сөздү, текстти кабыл алуудагы кыйынчылыктар;
- • бир же эки көздүн кескин начарлашы;
- • кыймылдарды башкаруунун капыстан бузулушу, ары-бери чайпалып басуу, баш айлануу;
- • күтүлбөгөн жерден кескин жана түшүнүксүз баш оору. Адатта бул көрүнүштөр жогорулаган кан басымдын натыйжасында пайда болот.
Алгачкы жардамды туура кантип көрсөтүүгө болот?
- Дарыгерлер келгенге чейин оорулууну жаткырып, толук тынчтык жана таза аба менен камсыз кылуу керек.
- Клиникага түшкөндө дарыгерлер жүрөк жана дем алуусунун иштешин баалап, зарыл болгон кечиктирилгис жардамды көрсөтүшөт. Зарыл болгон учурда, адам дароо нейрореанимациялык бөлүмгө жаткырылат.
Оорунун кандай себептери бар? Инсульттун себептери болуп төмөнкүлөр саналат:
— жогору кан басым;
– жүрөктүн тез-тез согушу;
— күрөө тамырларда холестериндин тыгылып калышы,
— кандын гиперкоагуляциясы (кан тамырлардын ичинде тромбдун пайда болуусуна жакын болуу).